اقتصاد حلال

بسم الله الرحمن الرحیم

می گفت: دارم برای گذران زندگی سخت کار می کنم  و در این مدت همیشه سعی داشتم با اخلاق و وجدان کاری، یک لقمه نان حلال سر سفره خانواده ام ببرم، گفتم: خدا قوتت بده، خدا بازوانت را توانایی دهد.

نه جزءعبادت، امرار معاش حلال
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَال،[1]عبادت ده جز است که نه جز آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است»
از آنجا که غذا خوردن باعث قوام انسان و منشاء تمام فعالیتهای او می شود، بنابراین حلال بودن آن اهمیت فوق العاده ای پیدا می کند.

اقتصادی که مبنایش دین خدا و کسب روزی حلال باشد؛ بدور از فساد اقتصادی و... است، بحث مفاسد اقتصادی و رانت خواری می تواند اقتصاد یک کشوررا فلج کند، از همین رو دین اسلام علاوه بر کار وتلاش بر تقوای الهی در امر اقتصاد هم تاکید دارد.

امام علی (علیه السلام) در حدیثی پارسایی را مکمل تلاش و کوشش مستمر در کارها (از جمله در کار اقتصادی) قلمداد می کند: «الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَایَةَ النِّهَایَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ؛[2]کار کنید کار کنید و آن را به پایانش رسانید به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید پایداری کنید ؛ آن گاه شکیبایی ورزید شکیبایی ورزید و پارسا باشید پارسا باشید».
این تاکیدات حضرت بر کار کردن همراه با صبر و به اتمام رسانیدن کار و داشتن ورع و پرهیزگاری، نشانه ی اهتمام پیشوایان ما هم به دنیا و هم آخرت است.

اسلام در هر کاری چنین دستوری می دهد ولی واضح است که کارهای اقتصادی بی نیاز از صبرو شکیبایی نیست، چه کسانی که به حقوق اندک حلال خود قانع نبوده و می خواهند یک شبه پولدار شوند، اینان ممکن است با این عدم صبر خود، به راههای خلاف برای کسب پول بیشتر (رشوه و ...) روی آورده و خدای ناکرده روزی خود را با مشکل شرعی مواجه سازند.

سخن آخر
دین اسلام به تامین امرار معاش و اقتصاد اهمیت فراوانی داده و کسب حلال را، نه جزء از ده جزء عبادت می داند.
 اقتصاد در نظر اسلام  باید همراه با معنویت و ترس از افتادن در کسب حرام باشد.

پی نوشتها
1ــ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج‏13، ص 12
2ــ نهج البلاغة (للصبحی صالح) ص 252


برای مطالعه بیشتر در مورد اقتصاد اسلامی مراجعه شود به: سیاست های اقتصادی در اسلام، نویسنده: سعید فراهانی فرد، ناشر: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اوّل: بهار 1381